współpraca reklamowa, materiał sponsorowany
Niniejszy artykuł nie stanowi źródła porady medycznej (ani reklamy produktu). Treści zawarte w powyższym artykule są udostępniane wyłącznie w celach edukacyjnych i nie mogą zastąpić indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza lub farmaceutę. Należy zawsze zasięgnąć porady swojego lekarza lub innego wykwalifikowanego dostawcy usług zdrowotnych odnośnie sposobu leczenia zalecanego dla Państwa diagnozy lub stanu chorobowego. Nigdy nie należy lekceważyć porady medycznej ani opóźniać jej zasięgnięcia z powodu informacji przeczytanych na stronie internetowej.
Od momentu wzrostu zainteresowania mikrobiomem jelitowym oraz mnogością funkcji jakie pełni w naszym organizmie zapanowała moda na „zdrowe jelita”. Jest to jeden z bardziej korzystnych trendów, gdyż zdrowy przewód pokarmowy i mikrobiota jelitowa wywiera korzystny wpływ na funkcjonowanie całego naszego organizmu, zarówno pod kątem kondycji fizycznej, jak i psychicznej. Już dawno odeszły do lamusa czasy, gdy przewód pokarmowy utożsamiany był tylko z procesami trawienia i wchłaniania, a jego działanie budziło w nas najczęściej uczucie zawstydzenia (któż z nas lubi, gdy w trakcie spotkania w jelitach zaczyna się burczenie, przelewanie i szereg innych, „dziwnych” dźwięków?). Od momentu, gdy odkryto wielowymiarowy wpływ zamieszkującej jelita mikrobioty jelitowej na niemal każdą komórkę naszego organizmu, przewód pokarmowy przeżywa swoisty „renesans”.
Mikrobiom – najmniejsze organizmy, które rządzą światem?
Ekosystem jelitowy – czyli zespół mikroorganizmów (bakterii, grzybów, archeonów) zamieszkujących ludzki przewód pokarmowy – zwany jest także superorganem bakteryjnym – i nie ma przesady w tym stwierdzeniu (Cukrowska B.). Zdrowy mikrobiom zdrowy organizm – coraz większa ilość badań potwierdza słuszność tej maksymy, my odpowiedzmy sobie na pytanie dlaczego. Pożyteczne bakterie probiotyczne w jelitach zapewniają równowagę i balans ekosystemu jelitowego, uniemożliwiając nadmierne namnażanie się mikroorganizmów potencjalne chorobotwórczych, które również bytują w naszych jelitach. Innymi słowy – im stabilniejszy jest mikrobiom jelitowy, tym trudniej ulega on potencjalnym uszkodzeniom (np. pod wpływem antybiotyków, wyjazdów zagranicznych, stresu czy przebytych chorób).
Prozdrowotne bakterie żyjące w jelicie wytwarzają szereg substancji o aktywności antybakteryjnej (np. bakteriocyny), związków regenerujących nabłonek jelita (m.in. krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe), ale także biorą udział w syntezie witamin z grupy B i K. (Krakowiak, O., 2015).
W przewodzie pokarmowym, przy udziale mikrobiomu zachodzi ponadto synteza szeregu neuroprzekaźników, między innymi serotoniny GABA (kwas gamma – aminomasłowy) czy histaminy (Skonieczna- ̇Żydecka K., 2020). Bakterie żyjące w jelicie mają niebagatelny wpływ także na funkcjonowanie naszego układu odpornościowego. Największa liczba komórek immunologicznych zlokalizowana jest właśnie w jelicie, a jedną z głównych ról pełnionych przez superorgan – mikrobiom jelitowy – jest trening komórek naszej odporności i nauka tego, co jest dobre lub neutralne dla naszego organizmu (np. nasze własne komórki czy spożywane pokarmy), a z czym z kolei należy walczyć (wirusy, bakterie chorobotwórcze).
Nieprawidłowy trening immunologiczny (wynikający np. z opóźnionej pierwszej kolonizacji jelita) może być jednym z czynników przyczyniających się do słabszej pracy układu odpornościowego (np. nawracające infekcje) bądź nieprawidłowej jego aktywacji (choroby alergiczne lub autoimmunizacyjne) (Górska, S., 2009).
Mikrobiom organizmu człowieka i jego znaczenie nie ogranicza się tylko do wskazanych powyżej ról. Coraz więcej wiemy na temat oddziaływania bakterii jelitowych na układ hormonalny i gospodarkę metaboliczną organizmu. Powstał nawet termin „estrabolom”, odzwierciedlający niebagatelny wpływ mikroorganizmów jelitowych na poziom estrogenów w organizmie (Kwa M., 2016). Witaminy wytwarzane przez bakterie jelitowe wywierają korzystny wpływ na zachowanie homeostazy całego organizmu. Obserwując u siebie objawy niedoboru witamin z grupy B i K warto – oprócz korzystnej modyfikacji diety czy sięgania po suplementację – zastanowić się nad kondycją naszego mikrobiomu (dysbioza może być potencjalną przyczyną niedoborów).
Mikrobiom i jego wpływ na organizm znalazł odzwierciedlenie także w nowo powstałych terminach, takich jak oś jelito – mózg (tłumaczący silną interakcję pomiędzy przewodem pokarmowym a ośrodkowym układem nerwowym), oś jelito – skóra (wskazujący istotny wpływ metabolizmu bakteryjnego w jelicie na stan skóry i jej wytworów) (O’Neill, C., 2016) czy oś jelito – wątroba (wskazujący na połączoną rolę obu struktur w procesach detoksykcji zachodzących w organizmie) (Selmi, C., 2018).
- Cukrowska B.: Antybiotykoterapia – ryzyka krótko- i długoterminowe spowodowane dysbiozą poantybiotykową. Znaczenie probiotyków w prewencji dysbiozy. Medycyna po Dyplomie https://podyplomie.pl/aktualnosci/08025,antybiotykoterapia-ryzyka-krotko-i-dlugoterminowe-spowodowane-dysbioza-poantybiotykowa, data dostępu: 04.09.2023
- Krakowiak, O., & Nowak, R. (2015). Mikroflora przewodu pokarmowego człowieka–znaczenie, rozwój, modyfikacje. Post Fitoter, 3, 193-200.
- Skonieczna- ̇Zydecka K., Jakubczyk K., Dominika Maciejewska-Markiewicz i wsp.: Gut Biofactory—Neurocompetent Metabolites within
the Gastrointestinal Tract. A Scoping Review. Nutrients 2020, 12, 3369; doi:10.3390/nu1211336 - Górska, S., Jarząb, A., & Gamian, A. (2009). Bakterie probiotyczne w przewodzie pokarmowym człowieka jako czynnik stymulujący układ odpornościowy. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 63, 653-667.
- Kwa M., Plottel CS., Blaser MJ.: The Intestinal Microbiome and Estrogen Receptor–Positive Female Breast Cancer. J Natl Cancer Inst. 2016 Aug; 108(8): djw029
- O’Neill, C. A., Monteleone, G., McLaughlin, J. T., & Paus, R. (2016). The gut‐skin axis in health and disease: a paradigm with therapeutic implications. Bioessays, 38(11), 1167-1176.
- Selmi, C., Tang, R., Gershwin, M. E., & Ma, X. (2018). The microbiome and autoimmunity: a paradigm from the gut–liver axis. Cellular & molecular immunology, 15(6), 595-609.
dr n. biol. med. Patrycja Szachta
Stopień doktora nauk biologicznych uzyskała w trakcie studiów doktoranckich w Klinice Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Autorka licznych publikacji medycznych w czasopismach polskich i zagranicznych oraz rozdziałów
w monografiach naukowych. Dyrektor ds. naukowych w Centrum Medycznym Vitaimmun. Posiada wieloletnie praktyczne i teoretyczne doświadczenie z zakresu utajonych nadwrażliwości pokarmowych oraz zaburzeń mikroflory jelitowej.
